تاریخ پیدایش موسیقی آکادمیک ایران

قسمت ششم
“هنرستان موسیقی ملی”
در سال 1322 به کوشش روح ا… خالقی و همکاری گروهی از هنرمندان موسیقی ایرانی، «انجمن موسیقی ملی» تشکیل شد که ضمن اجرای برنامه های گوناگون، کلاسهایی برای آموزش موسیقی ایرانی ترتیب یافت. با تغییراتی که در برنامه هنرستان عالی موسیقی و اختصاص آن به موسیقی غربی پدید آمد و با توجه به نیازهای موسیقی کشور، در سال 1328 به انجمن موسیقی ملی مجوز تاسیس «هنرستان موسیقی ملی» داده شد و وزارت فرهنگ وقت نیز با پرداخت اعانه مورد نیاز هنرستان را آماده کرد و نخستین کلاس هنرستان در مهرماه همین سال به طور مختلط در ساختمان انجمن موسیقی ملی افتتاح گشت و بدین ترتیب هنرستان موسیقی ملی به همت روح ا… خالقی بنیاد گذاشته شد.

لازم بذکر است با توجه به دایر بودن «هنرستان عالی موسیقی» و تدریس سازهای کلاسیک و غیر ایرانی در این هنرستان، «هنرستان موسیقی ملی» در آن زمان فقط مشغول به تدریس سازهای ایرانی شد. (همچنین فعالیت این هنرستان جزو تاریخچه هنرستان موسیقی محسوب نمی شود و فقط بعنوان مرکزی موازی در جهت جبران عدم تدریس سازهای ایرانی در آن سالها تاسیس گردید.)
نخستین مدرسان هنرستان موسیقی ملی: موسی معروفی، نصراله زرین پنجه، ابوالحسن صبا، محمود ذوالفنون، حسینعلی ملاح، ابوالحسن صبا، حسین صبا، جواد معروفی، حسین تهرانی، مهدی مفتاح، هادی نراقی، علی محمد خادم میثاق، غلامحسین بنان، منصور گلزاری، پروین خانلری، مهری صادقی نژاد، محمد میرنقیبی…

مدیر و اساتید هنرستان موسیقی ملی

Source: tmbs.farhang.gov.ir dorrab.com

تاریخ پیدایش موسیقی آکادمیک ایران

قسمت پنجم:
در مهرماه ۱۳۲۰ علینقی وزیری بار دیگر به سمت ریاست اداره موسیقی کشور و هنرستان عالی موسیقی منصوب و روح الله خالقی با سمت معاونت او مشغول کار شد. در اساسنامه هنرستان نیز تغییراتی به وجود آمد و موسیقی ایرانی نیز جزء برنامه شد.

وزیری اساتید چکسلواکی که برای تدریس موسیقی غربی استخدام شده بودند را از هنرستان اخراج کرد و بار دیگر آموزش تار و موسیقی ایرانی به برنامه هنرستان افزوده شد.
با برداشتن رشته موسیقی غربی از هنرستان، بسیاری از هنرجویان این رشته دست به اعتصاب و اعتراض زدندو از حضور در کلاس ها خودداری کردند.سرانجام اعتراض آنها به شورای عالی فرهنگ کشیده شد ولی شورای عالی، نظریه و برنامه ی وزیری را تایید نمود و آشنایی با تار و موسیقی ایرانی جزو شرایط دریافت گواهی نامه قرار گرفت.

وزیری تا سال ۱۳۲۵ رئیس هنرستان بود و در شرایط نابسامان آن زمان هنرستان را به خوبی اداره کرد ولی در این مدت هنرستان رونق سابق خود را نداشت، از شمار هنرجویان کاسته شد و شعبه موسیقی نظام از سال ۱۳۲۰ تعطیل شد.

در مهر ماه ۱۳۲۵ پرویز محمود به ریاست اداره موسیقی و هنرستان برگزیده شد و روبیک گریگوریان به جای روح ا…خالقی به معاونت اداره و هنرستان موسیقی برگزیده شد. محمود تحصیل کرده ی کنسرواتوار بروکسل بود، در حالی که هنرستان را طبق اساس نامه 1321 اداره میکرد، برای حذف دروس موسیقی ایرانی و برگرداندن آن واحد به صورت یک کنسرواتوار مستقل، تلاش های فراوانی کرد.

عقیده محمود بر این بود که موسیقی ایرانی یکنوع موسیقی محلی است و فاقد متدها و کتابهای فنی و نظری می باشد و نمی توان آن را پایه و اساس تعلیمات یک آموزشگاه عالی موسیقی قرار داد ولی با تعلیم اسلوبهای علمی و کتب نظری موسیقی بین المللی، هنرجویان تکنیکی به دست خواهند آورد که به آسانی می توانند آهنگهای ایرانی را طوری تنظیم نمایند که با دارا بودن مایه و رنگ ایرانی برای ملت های دیگر نیز خوشایند و درخور پذیرش باشد.

بر اثر این اختلاف نظرها از طرف غلامحسین مین باشیان پیشنهاد شد در هنرستان عالی موسیقی منحصراً موزیک کلاسیک غربی آموزش داده شود و یک هنرستان هم برای آموزش موسیقی ملی تاسیس گردد. سرانجام شورای عالی در سال ۱۳۲۷ تصویب نمود که در هنرستان عالی موسیقی اختصاصاً موزیک کلاسیک و غربی تدریس شود و بار دیگر تاسیس دوره عالی هنرستان نیز مورد تصویب قرار گرفت…

پرویز محمود و روبیک گریگوریان

Source: tmbs.farhang.gov.ir dorrab.com

تاریخ پیدایش موسیقی آکادمیک ایران

تاریخ پیدایش موسیقی آکادمیک ایران، قسمت چهارم

در اردیبهشت ۱۳۱۳ یک‌ بار دیگر نام مدرسه موسیقار به «هنرستان موسیقی» تغییر یافت. در آذر ماه همان سال رضا خان ریاست و اداره امور هنرستان را به غلامحسین مینباشیان (فرزند سالار معزز) تفویض کرد.
در دوره علینقی وزیری موسیقی ایرانی نیز به برنامه مدرسه اضافه شده بود ولی در دوره غلامحسین مین باشیان این دو موسیقی از یکدیگر تفکیک شدند و درسال تحصیلی ۱۵-۱۳۱۴ نظر به اینکه اساس و برنامه هنرستان موسیقی و طرز تدریس و تعلیم بر وفق ممالک متمدن باشد برنامه تازه‌ای تنظیم و مقررات جدیدی به پیشنهاد مین باشیان به اجرا درآمد.
شاگردان هنرستان نیز به سه گروه ابتدایی، متوسطه و عالی تقسیم شدند.
در سال ۱۳۱۴ ورود دختران نیز به مدرسه موسیقی آغاز گردید و تعدادی از آموزگاران دروس موسیقی و غیر موسیقی نیز از زنان بوده‌اند.

در سال ۱۳۱۸ اداره موسیقی کشور تأسیس یافت و مین باشیان به ریاست کمیسیون موسیقی این سازمان درآمد. از جمله کارهای این کمیسیون، برگزاری کنسرت های موسیقی کلاسیک برای عموم و انتشار مجله موسیقی بود.
سال ۱۳۱۹ با افتتاح رادیو تهران یک ارکستر ۱۷ نفری از موسیقی‌دانان اروپایی در آن به اجرای برنامه می‌پرداختند که بعد از شهریور ۱۳۲۰ تمامی آن‌ها ایران را ترک کردند و یک ارکستر ‌از فارغ التحصیلان عالی موسیقی قطعات موسیقی ایرانی را به سبک غربی در رادیو می‌نواختند…

غلامحسین مینباشیان
رییس هنرستان موسیقی و کمیسیون موسیقی در سال های ۱۳۲۰-۱۳۱۳

Source: tmbs.farhang.gov.ir dorrab.com

تاریخ پیدایش موسیقی آکادمیک ایران

تاریخ پیدایش موسیقی آکادمیک ایران، قسمت سوم

در سال ۱۲۹۷ کلاس موزیک از دارالفنون جدا شد و به صورت یک مدرسه مستقل به نام “مدرسه موزیک” زیر نظر غلامرضا مین باشیان تشکیل شد، در واقع این نخستین مدرسه ای بود که برای تعلیم موسیقی به شیوه ی علمی در ایران تشکیل شد.
مین باشیان برای تدریس در این مدرسه یک دوره جزوه های سازشناسی و هارمونی و ارکستر شناسی و موسیقی نظامی را از زبان فرانسه ترجمه کرده بود و این رشته ها را خود شخصا تدریس میکرد.
از شاگردان مسیو لومر به عنوان مدرس درمدرسه استفاده شد. افرادی چون میرزا حسین خان، سلیمان خان، ‌بهرام خان و نصر الله مین باشیان.
شرط ورود به مدرسه داشتن تصدیق‌نامه شش ساله ابتدایی بود و دوره آن در ابتدا شش سال بود و به شاگردان تصدیق عالی که برابر با دیپلم بود اعطا می‌گردید. هم‌چنین جهت کمک مالی به دانش آموزان بی‌بضاعت نظام‌نامه‌ای تدوین یافت و به هر دانش آموز ماهی یک تومان خرج تحصیل و سالی دو دست لباس داده شد

در سال ۱۳۰۷ و به دنبال ممنوعیت اشتغال کارکنان دولت در دو سازمان به صورت هم زمان ، سالار معزز به ارتش بازگشت و اداره مدرسه موزیک به

علینقی وزیری واگذار شد.

علینقی وزیری که در سال ۱۳۰۲ بعد از چند سال مطالعه موسیقی درفرانسه و آلمان به ایران بازگشته بود در همان سال تصمیم به تشکیل «مدرسه عالی موسیقی» گرفت و به همین جهت در روزنامه «شفق سرخ» یک آگهی به این منظور به چاپ رسانید:
«این بنده علینقی وزیری،‌ افتتاح مدرسه عالی موسیقی را در خیابان نادری کوچه آقا قاسم شیروانی در تاریخ اول حوت اعلان می نماید…»
این مدرسه تا زمانی که وی به ریاست مدرسه موزیک منصوب گردید با همین نام به فعالیت خود ادامه داد و بعد از آن در واقع این دو مدرسه با هم ادغام گردیده و نام آن نیز به «مدرسه موسیقی دولتی» تغییر یافت.

در سال ۱۳۰۸ ارکستر مدرسه تشکیل گردید و تدریس ارکستر شناسی، آهنگ‌سازی و پیانو هم به عهده وزیری بود که شامل موسیقی ایرانی و غربی می‌شد. در سال ۱۳۱۱ مهدی قلیخان هدایت (نخست وزیر وقت)، از مدرسه موسیقی بازدید کرد، پیشرفت کار مدرسه او را تحت تاثیر قرار داد بنابراین پیشنهاد داد که مدرسه موسیقی دولتی به «مدرسه عالی موسیقار» تبدیل شود…

 

علینقی وزیری

source: dorrab.com